Veerkrachtige bouwsector op weg naar klimaatneutraliteit

Locatie, beschikbare (bedrijfs)ruimte, competent personeel en competitiviteit. Volgens specialisten bepalen deze vier factoren hoe aantrekkelijk een regio kan zijn op logistiek vlak, met goedgevulde orderboekjes bij industriële bouwbedrijven als positief neveneffect. Voor de bouwondernemers in ons land ziet Marc Dillen, directeur-generaal van Embuild Vlaanderen, zowel mooie opportuniteiten als pittige uitdagingen. De grootste uitdagingen volgens hem? De ontwikkeling van een toekomstgericht vergunningsbeleid en het vinden van voldoende en competente arbeidskrachten.

Het cliché luidt dat de bouw als barometer fungeert voor de economie. Een bloeiende bouwsector staat garant voor een sterk ondernemersvertrouwen. Jammer genoeg ogen de recentste kerncijfers niet positief. “Sinds 2018 publiceert het Vlaamse Omgevingsloket jaarlijks cijfers van het aantal ingediende vergunningsaanvragen voor bouwprojecten in industrie en bedrijvigheid, en dit telkens voor de eerste acht maanden in Vlaanderen”, zegt Marc Dillen. “En wat blijkt? In 2022 en 2023 zien we een sterke daling van het aantal aanvragen, met respectievelijk 1.984 en 1.801 ingediende dossiers. Dit staat in schril contrast met de 2.313 en 2.232 aanvragen in 2019 en 2021.”

“Aanvullend verschenen in de pers ook berichten over een recordaantal faillissementen in Vlaanderen tijdens de zomer van 2023”, aldus de topman van Embuild Vlaanderen. “Vooral de bouwsector blijkt erg kwetsbaar, met sinds begin dit jaar al 1.367 Vlaamse bouwbedrijven die de boeken neerlegden. Opmerkelijk is ook dat alsmaar meer jonge (bouw)bedrijven kopje onder gaan.”

“Deze onheilspellende cijfers stemmen tot nadenken, maar moeten ons tegelijk aansporen om te blijven investeren in een weerbare en toekomstbestendige sector”, geeft Marc Dillen aan. “De voorbije jaren toonden onze leden al de nodige veerkracht om uitdagingen als duurzaam (ver)bouwen, digitalisatie en automatisatie, compliance en personeelsbeleid om te toveren tot opportuniteiten. Kijk bijvoorbeeld naar de inspanningen die tal van fabrikanten en bouwbedrijven doen om hun producten en diensten af te stemmen op de Europese regelgeving voor een klimaatneutrale bouwsector tegen 2050. Energieneutraal (ver)bouwen, bouwmaterialen recycleren, circulair bouwen en groen transport: het zijn slechts enkele voorbeelden van praktijken die als een rode draad doorheen onze bouwsector lopen. Vergeet trouwens ook niet het belang van een efficiënt watermanagement, met zowel aandacht voor infiltratie als opvang van regenwater. De nieuwe Vlaamse Hemelwaterverordening – die op 2 oktober 2023 van kracht werd – zet hiervoor nieuwe krijtlijnen uit.”

Ook het vermelden waard: het eerste Vlaamse Betonakkoord dat in april 2023 mee ondertekend werd door heel wat leden van Embuild Vlaanderen. “Met dit akkoord willen we de productie en het gebruik van beton in onze regio zo milieuvriendelijk mogelijk maken”, schetst Marc Dillen. “We leggen de lat hoog, met tegen 2030 30% minder CO2-uitstoot bij de betonproductie en een volledige uitstootreductie tegen 2050.” Hij maakt echter de volgende kanttekening: “We mogen de focus op ecologie niet los zien van technische duurzaamheid. Met andere woorden: de toepassing van circulariteit in de bouwsector mag niet ten koste gaan van kwaliteitsvolle bouwmaterialen. Het kan immers niet de bedoeling zijn dat je voor de aanleg van brugpijlers 20% meer beton nodig hebt – om zo de stevigheid ervan te garanderen – omdat je gerecycleerd bouwmateriaal gebruikt.”

Terug naar de – volgens Marc Dillen – twee grootste uitdagingen voor de bouwsector: vergunningen en personeel. “Wat het eerste thema betreft, zien we vandaag vaak stilstand als gevolg van te complexe en tijdrovende procedures. Is het nog te verantwoorden dat het in Vlaanderen gemiddeld 3 jaar en 10 maanden duurt om een vergunning te krijgen? Jaar na jaar zijn er meer vergunningsaanvragen, terwijl eenzelfde aantal ambtenaren een steeds groter aantal vergunningen moet afhandelen. Bovendien speelt niet enkel de reglementering inzake ruimtelijke ordening een sturende rol, maar ook de Vlaamse milieuwetgeving. Een heroriëntering van vergunningsplicht, meldingsplicht en vrijstelling van vergunnings- en meldingsplicht dringen zich op!” 

Ook op het vlak van personeelsbeheer is het binnen de bouwsector alle hens aan dek. “De lijst van knelpuntberoepen wordt elk jaar langer, waardoor alsmaar meer bouwprojecten niet opgestart of niet tijdig afgewerkt worden. We moeten er alles aan doen om die brain- en skilldrain een halt toe te roepen, door zowel een krachtig retentiebeleid te voeren om talentvolle en ervaren werknemers aan boord te houden, als het werken in de bouw aantrekkelijker te maken”

“Laat ons nog méér samenwerken met onderwijs- en opleidingsinstellingen om jongeren warm te maken voor onze sector. En uiteraard blijven we ook op getalenteerde buitenlandse werkkrachten rekenen om vacatures in te vullen.”  ■