Uitdagingen en kansen in de Belgische industriebouw: interview met Marc Dillen (Embuild Vlaanderen)

2023 was een moeilijk jaar voor de bouw in ons land. Uit de jaarverslagcijfers van Embuild, met meer dan 16.000 leden de meest invloedrijke beroepsorganisatie van de bouwsector, blijkt dat de globale bouwactiviteit in België vorig jaar met 0,3 procent daalde. Bij de industriebouw ziet Marc Dillen, directeur-generaal Embuild Vlaanderen, een gemengd beeld: nieuwbouw krijgt klappen, terwijl renovatieprojecten in de lift zitten. Wat zijn volgens hem belangrijke uitdagingen en kansen in niet-residentiële bouw en renovatie?

Als we inzoomen op de cijfers van het Embuild-jaarverslag 2023, dan lezen we hoe de niet-residentiële bouw in België met 3,3 procent daalde, terwijl niet-residentiële renovatie licht stijgt met 1,6 procent. Opvallend is dat het aantal infrastructuurprojecten in ons land met 4,7 procent gestegen is. “Sinds 2018 publiceert het Vlaamse Omgevingsloket jaarlijks cijfers van het aantal ingediende vergunningsaanvragen voor projecten in industrie en bedrijvigheid”, zegt Marc Dillen. “En wat blijkt? In 2023 zien we een sterke daling van het aantal aanvragen, met 1.816 ingediende dossiers. Dit staat in schril contrast met de 2.227 en 2.567 aanvragen in 2021 en 2022.”

Ondanks deze onheilspellende cijfers blijkt de (industrie)bouwsector veerkrachtig en toekomstbestendig te zijn. De topman van Embuild Vlaanderen geeft aan dat uitdagingen als duurzaam (ver)bouwen, digitalisatie en automatisatie, compliance en personeelsbeleid omgetoverd kunnen worden tot mooie opportuniteiten. “Vanuit onze sectorfederatie blijven we mee aan de kar trekken om belemmerende factoren aan te pakken. We hebben het dan bijvoorbeeld over trage vergunningsprocedures, een complex administratief beheer en het gebrek aan beschikbare bouwruimte. In ons jaarverslag hebben we per gewest vijf prioriteiten opgesomd, met onder meer overheidsinvesteringen, fossielvrije gebouwen, voldoende bouwpersoneel en vlottere vergunningsprocedures in de kijker.”

De trage vergunningsprocedures zijn een van de meest besproken uitdagingen in de Belgische (industrie)bouwsector. Geen wonder als je bedenkt dat een vergunningstraject gemiddeld twee tot drie jaar duurt. “Jaar na jaar zijn er meer vergunningsaanvragen. Eenzelfde aantal ambtenaren moet een steeds groter aantal vergunningen afhandelen”, stelt Marc Dillen vast. “Deze bottleneck leidt niet alleen tot vertragingen in de projectuitvoering, maar ook tot hogere kosten en een slechtere concurrentiepositie van Belgische industriebouwers. We hebben dringend behoefte aan een (digitale) vereenvoudiging van administratieve procedures.”

Het complexe administratieve beheer bij industriële bouwwerven is een gekend probleem. Marc Dillen: “Dit omvat onder meer de coördinatie van verschillende bouwactiviteiten, het beheer van vergunningen en veiligheidsvoorschriften en het bijhouden van documentatie en rapportages. Laat ons nog meer inzetten op de digitalisering van bouwprocessen, het gebruik van moderne toepassingen zoals BIM en investeringen in de opleiding en bijscholing van bouwpersoneel.” Ook de krapte op de arbeidsmarkt vormt een grote uitdaging. “We zien dat de lijst van knelpuntberoepen elk jaar langer wordt. Dat kan het ook voor bouwbedrijven moeilijker maken om te groeien”, aldus Marc Dillen. “Onze bouwbedrijven hebben het niet makkelijk om voldoende geschoold personeel te vinden. Inzetten op een krachtig retentiebeleid, samenwerkingen met onderwijs- en opleidingsinstellingen en het aantrekken van buitenlandse werkkrachten zijn elementen die hier kunnen helpen.”

Nog een heikel punt in ons land is het gebrek aan beschikbare openbare ruimte om nieuwe bedrijfsgebouwen te realiseren. Marc Dillen: “Modern uitgeruste bedrijventerreinen zijn een cruciaal element in de economische ontwikkeling in ons land. Recente Vlaio-cijfers tonen aan dat 63 procent van de bedrijventerreinen in ons land een economische functie heeft, terwijl 12 procent als infrastructuur ingekleurd staat. Ook opvallend is dat 9 procent van deze terreinen tijdelijk niet realiseerbaar is. Vanuit Embuild pleiten we onder meer voor een efficiënter gebruik van bestaande sites via herontwikkeling en herbestemming. De macht van lokale actiegroepen is vaak te groot, waardoor de netto beschikbare bedrijfsruimte afneemt.”

Tot slot verwijst de topman van Embuild Vlaanderen naar de vele inspanningen die Belgische industriebouwers leveren op het vlak van duurzaam (ver)bouwen. “Ik denk hierbij aan de opmars van circulaire bouwoplossingen, waarbij projectontwikkelaars berekenen hoeveel ton CO₂ vrijkomt van ontwerp tot constructie. Of nog: de troeven van verticale integratie, waardoor bouwprojecten ingekort worden en de afhankelijkheid van externe leveranciers afneemt. Ook de aandacht voor duurzaamheidslabels – zoals BREEAM en LEED, en de GRO-certificering voor gebouwen van de Vlaamse overheid – is een trend die alsmaar belangrijker wordt.”