De EU Customs Reform, een ambitieuze douanehervorming

Op 17 mei 2023 publiceerde de Europese Commissie haar langverwachte Customs Reform Proposal. Het doel? Een efficiëntere en doelgerichtere EU-douane-unie realiseren. De voorstellen omvatten een reeks kernelementen die aanzienlijke gevolgen zullen hebben voor Belgische bedrijven, met name in de logistieke sector. In dit artikel lijsten we enkele kernelementen op en schatten we de impact ervan in.

Vandaag hebben EU-importeurs te maken met 27 nationale douanediensten en meer dan 111 afzonderlijke IT-interfaces en -systemen. Dit leidt tot hoge operationele kosten voor de autoriteiten, zeker als je weet dat de systemen niet noodzakelijk met elkaar verbonden zijn. Er is geen centrale EU-douanedatabank, en er is ook geen toezicht op de toeleveringsketens in de EU.

De Customs Reform Proposal van de Europese Commissie belooft ingrijpende veranderingen voor de EU-douane-unie, op weg naar meer efficiëntie, veiligheid en duurzaamheid. Het gaat om de grootste douanehervorming sinds de oprichting van de Europese douane-unie in 1968. Belgische logistieke bedrijven zullen moeten anticiperen op deze veranderingen door te investeren in digitale technologieën, veiligheidsmaatregelen en duurzame praktijken.

Bedrijven die goederen in de EU willen binnenbrengen, zullen in de hervormde douane-unie van de EU alle informatie over hun producten en toeleveringsketens kunnen registreren in één enkele online omgeving: de nieuwe EU-douanedatahub. Deze geavanceerde technologie zal de door het bedrijfsleven verstrekte gegevens verzamelen. Onder meer via het gebruik van artificiële intelligentie zal ze autoriteiten een volledig overzicht bieden van de toeleveringsketens en het verkeer van goederen.

Het voordeel voor bedrijven? Bij het indienen van hun douane-informatie moeten ze slechts met één portaal communiceren en slechts eenmaal gegevens indienen voor meervoudige zendingen. Bij volledig transparante bedrijfsprocessen en toeleveringsketens komt het Trust and Check-concept in beeld: de meest betrouwbare handelaren (zogenaamde Trust and Check-handelaren) zullen hun goederen in de EU in het verkeer kunnen brengen zonder dat de douanediensten actief optreden. Vanaf 2032 zal het Trust and Check-concept het al bestaande AEO-programma (Authorised Economic Operator) voor betrouwbare handelaren grotendeels vervangen.

De hervorming zal ook een impact hebben op online platforms. Zij worden belangrijke actoren om ervoor te zorgen dat via e-commerce verkochte goederen die de EU binnenkomen, aan alle douaneverplichtingen voldoen. In het huidige douanesysteem ligt de verantwoordelijkheid bij individuele consumenten en vervoerders. Online platforms zullen ervoor moeten zorgen dat douanerechten en btw worden betaald bij aankoop, zodat consumenten niet langer worden geconfronteerd met verborgen kosten of onverwachte administratie bij de ontvangst van hun pakket. Goed om weten is ook dat de douanehervorming een eind maakt aan de huidige drempelwaarden, waarbij goederen met een waarde van minder dan 150 euro vrijgesteld worden van douanerechten.

De Customs Reform Proposal zorgt er verder ook voor dat de termijn waarbinnen goederen onder tijdelijke opslag worden opgeslagen, beperkt wordt tot 3 of 6 dagen. Momenteel bedraagt deze termijn 90 dagen. Wat de toepassing van douanesancties betreft, voorziet het voorstel van de Europese Commissie een minimumlijst van overtredingen die niet (meer) strafrechtelijk vervolgd moeten worden. En in het kader van deze hervorming wordt er afgestapt van transactionele aangiftes, met op termijn een ‘system based’ opvolging van compliance.